علوم پایه هشتم

مغز از لحاظ تشریح (آناتومی)

مغز، از لحاظ تشریح (آناتومی) به سه بخش مخ، مخچه و ساقه مغزی تقسیم می‌شود.

الف)مخ:
شامل دو نیمکره راست و چپ است. قسمت قشری آن، به رنگ خاکستری و قسمت عمقی تر آن به رنگ سفید می‌باشد.
دو نمیکره مخ، به وسیله یک شیار طولی عمیق از هم جدا می‌شوند. اما در پایین بوسیله توده‌ای از بافت سفید مغزی با هم ارتباط دارند. در هریک از این دو نیمکره، حفره‌هایی وجود دارد که به آن‌ها بطن‌های جانبی چپ و راست گویند. بطن‌های جانبی چپ و راست، بوسیله سوراخی به بطن سوم که در بین تلاموس‌ها قرار دارد ارتباط دارند.
بطن سوم نیز بوسیله مجرایی به نام شیار سیلویوس، با بطن چهارم که بین مخچه و نخاع قرار دارد در ارتباط است.
سطح نیمکره‌های مخ، دارای نواحی برجسته و فرورفته زیادی است. نواحی برجسته آن را «شکنج» و نواحی فرورفته را «شیار» گویند. همین شیار و شکنج‌ها، سبب می‌شوند که ناحیه قشری مخ وسعت بیشتری پیدا کند.
عمیق‌ترین شیارها در مخ، شیار طولی و شیار جانبی می‌باشد. شیارهای مخ، آن را به قطعه‌های مختلف تقسیم می‌کنند که عبارتند از: قطعه پیشانی، قطعه گیجگاهی، قطعه آهیانه و قطعه پشت سری. شیار طولی، مخ را در جهت جلویی عقبی، به دو نیمکره چپ و راست تقسیم می‌کند.
هریک از نیکره‌های مخ، اعمال حرکتی نیمه مقابل بدن را کنترل می‌کنند. همیشه اعمال حرکتی نیمه راست بدن بوسیله ناحیه حرکتی نیمکره چپ مخ و اعمال حرکتی نیمه چپ بدن بوسیله ناحیه حرکتی نیمکره راست مخ، کنترل می‌شود.

ب)مخچه:
مخچه، در حفره عقبی جمجمه قرار دارد. اعمال مخچه حفظ تعادل بدن است و توسط کرمینه دو نیمکره مخچه به هم وصل شده اند. بند بازان و افرادی که ژیمیناستیک کار می کنند، با تمرین بیشتر، مخچه خود را تقویت می کنند.

ج)ساقه مغز:
قسمتی از مغز است که نیمکره‌های مخ را به نخاع متصل می‌کند و شامل: پل‌های مغزی، بصل‌النخاع و مغز میانی است.

د)تالاموس:
ساختمان‌های گرد و مدوری هستند که از ماده خاکستری مخ، تشکیل شده‌اند و در قاعده مخ قرار دارند. دستورهای حسی، ابتدا به تالاموس می‌رسند و بعد به مراکز حسی قشر مخ انتقال می‌یابند.

ه)هیپوتالاموس:
ناحیه کف بطن سوم، در زیر تالاموس، هسته‌هایی قرار دارند که در اصطلاح به آن‌ها «هیپوتالاموس» گویند. هیپوتالاموس، مرکز بسیاری از اعمال غیرارادی بدن از قبیل: تشنگی، گرسنگی، خواب و تنظیم درجه حرارت بدن است.